لوکوربوزیه

بنا به گفته ای در آغاز این قرن، شهرسازی را نمی توان هنر نامید. اما بصورت علم نیز در نیامده
است. شهرسازی مانند علوم دیگر هنوز بر پایه های مدون استوار نیست. معلوم نیست که نسل
آینده نسبت به شهرسازی معاصر در قیاس با آثار ارزشمند گذشته چقدر ارزش قائل شود. تحقیقات و کتب بسیاری در تشریح مشکلات شهر و روستا تدوین شده است. اما همهء تئوریهای شهرهای مدرن با یکدیگر متناقض میباشند.
آغاز شهرسازی لوکوربوزیه 

از میان شهرسازان معاصر لوکوربوزیه بیشتر از همه مورد تنقید و تحسین قرار گرفته است.
لوکوربوزیه برای اولین بار در سال 1922 همراه « پیر ژانره » اولین شهر خود را در سالن پائیزی پاریس نمایش داد که مورد استقبال و همچنین اعتراض برخی از منتقدین قرار گرفت. در آن زمان  لوکوربوزیه پیرو مکتب « پوریسم » بود.
پوریسم همانند نئوپلاستیسیم چند قاعده مربوط به فرم اشکال ساده و همچنین هماهنگی
طبیعی آنها در سه رشتهء مجسمه سازی، نقاشی و معماری را ارائه میدهد. با این تفاوت که
نئوپلاستیسیم منحصر به معماری میشود و هنرهای تجسمی را نفی میکرد. اما لوکوربوزیه به
هنرهای تجسمی پایبند بوده بطوری که در تمامی کارهای وی نشانه هایی از هنرهای دیگر به
چشم میخورد.
طرح لوکوربوزیه شهری بود که برای سه میلیون سکنه طراحی شده بود. این طرح بیشتر حالت
پژوهشی داشته که در باب محلهء مرکزی یک شهر بزرگ با ادارات، بناهای عمومی، آپارتمانهای
مسکونی بود. این طرح دارای سه الگو بود:
1. الگویی برای ساختمانهای عظیم اداری
2. الگویی برای بلوکهای آپارتمانهای مسکونی که دارای نقشهء دندانه ای شکل بودند که در شش
لایهء دو طبقه ای قرار میگرفتند و آنها از دو طرف به فضای سبز مشرف بودند.
3. آپارتمانهای ویلایی که بصورت 5 بلوک دو طبقه ای قرار میگرفتند. هر ساختمان دارای حیاطی با
محیطی چمن کاری شده و امکانات ورزشی بودند.
همهء آپارتمانها دارای باغهای معلق بودند.( فضای سبز در سطح بامها و تراسها ) محلهء مرکزی
شهر برای 60000 نفر طراحی شده بود و سایر قسمتهای شهر بطور خلاصه طرح ریزی شده بود و
اکثر اهمیت به محلهء مرکزی شهر داده شده بود.
از ورای کمربند سبز شهر باغشهر قرار گرفته بود که گنجایش دو میلیون نفر را داشت.
قسمت صنعتی در شرق مرکز شهر قرار گرفته بود و برای حل ترافیک آن از اصول ترافیک مدرن
استفاده شده بود. ( همچون راه آهن زیر زمینی )
معابر این شهر در سه سطح اصلی تعریف شده بودند:
1.زیر زمین که مخصوص ترافیک سنگین شهر بود.
2.همسطح زمین که مخصوص ترافیک میان محله ای بودند.
3.مسیرهای روگذر ( Via Ducts ) که مخصوص ترافیک سریع بودند.

خطوط راه آهن زیرزمینی ارتباط مرکز شهر را با محلات پیرامونی برقرار میساختند. اینها اهداف
اصلی لوکوربوزیه بودند زیرا که وی یه دید معمارانه در یک شهر بیشتر گرایش داشت تا تحلیل
سازمان پیچیدهء آن.
مرکز شهر از مجموعه ای از 24 برج که هریک 60 طبقه دارند تشکیل شده است. هریک از این
بناهای عظیم امکان جای دادن 10 تا 50 هزار کارمند را در خود دارد. در این بناها به سبب ابعاد
عظیمشان تراکم جمعیت معادل سه هزار نفر در هر هکتار است که این محل در مقایسه با محلات
قدیمی بسیار بالاست. در فضاهای میان ساختمانها باغهای عمومی با خیابانهای پهن گسترده شده اند و همچنین پارکینگهای اتومبیل، گاراژها، مغازه ها، رستورانها، تسهیلات فرهنگی و غیره نیز در آنجا قرار دارند.

سه سال بعد در سال 1925 لوکوربوزیه نقشهء همجواری خود را در نمایشگاه هنرهای تزئینی پارس برای بازسازی یک قطعه از پاریس ارائه داد.
تخریب ابنیه بی ارزش یا کم ارزش، احداث برجها برای ادارات و بناهایی با ارتفاع کمتر برای مسکن،سالنهای کنفرانس، نهادی تفریحی و غیره از مهمترین اهداف وی در این طرح بودند. در این طرح تراکم به چهار برابر افزایش یافته ولی ابنیهء تاریخی در دل فضاهای سبز حفظ میشوند.
تاکید لوکوربوزیه این بود که این طرح برای اجرا نیست بلکه تنها مبین خطوط اصلی است که سرآغاز پیدایش خط مشی باشد.
این پلان همانند پلانهای سنتی تغییر شهرها در فرانسه ( از ابتدا تا زمان گارنیه ) چیزی جز یک
شکاف عظیم و نه خیلی دور از شکافهای هاسمان نیست. لوکوربوزیه در تفسیر پلانهای معاصر
برای تمرکز زدایی پاریس این طور میگوید: « پاریس، مرکز یک چرخ است و مرکز چرخ را نمیتوان جابجا
کرد. »
منطق پلان لوکوربوزیه همواره مورد احترامست. خیابانها بر طبق نوع ترافیک طبقه بندی شده اند و
ساختمانها بطور منطقی بهم پیوسته اند. فضاها بطور وسیع در نظر گرفته شده و در بر دارندهء
بهترین کیفیت سنت فرانسوی است.
در این طرح برای قسمت شرقی پاریس مجموعه از 18 برج به ارتفاع 200 متر جهت عملکرد اداری
درنظر گرفته شده است که هرکدام در حدود 20 تا 40 هزار کارمند را در خود جای داده اند. به این

طریق تراکم در حدود 3500 نفر در هکتار به جای 800 نفر در هکتار که قبلا" مطرح شده بود، بدست
میآید. در قسمت غربی ساختمانهای مسکونی قرار میگرفتند که ارتفاعی حدود 30 تا 40 متر

داشتند و شامل ادارات عمومی، مراکز تفریحی و سایر نیازهای اولیه بودند.
مجموعهء بناهای قدیمی و تاریخی در محیطی با مقیاس جدید باید حفظ شود. این محور عظیم که در جهت عمود بر رودخانهء سن و در مجاورت آن طراحی شده بود میتوانست عامل تهدید کننده ای برای « ایل دولاسیته » باشد. ( ایل دولاسیته جزیره ای در داخل رودخانهء سن بود که دارای بناهای تاریخی از جمله کلیسای نوتردام است. ) ( به تصویر شمارهء 25 و 26 توجه کنید. )
در سال 1930 طرح شهر درخشان در کنگرهء CIAM بروکسل مطرح شد. این شهر به گونه ای دارای
عناصر یک شهر خطی نیز بود. اماکن مناسبی جهت صنایع سبک و سنگین همچنین فضاهایی
برای انبارها به موازات مناطق مسکونی درنظر گرفته شده بود.
در واقع لوکوربوزیه یک شهر سبز با بناهای مرتفع را طراحی کرده بود. در این طرح که ساختمانها بر
روی ستونها بنا شده اند این امکان را میدهند تا تمامی سطح زمین جهت عبور و مرور پیاده باشد.

بلوکهای آپارتمانی در ناسب با محور تابش خورشید قرار گرفته اند.
مرکز اداری در این شهر در قسمت شمالی و اندکی پایینتر از آن ایستگاه قطار و فرودگاه و سپس
مناطق مناسب جهت هتلها و سفارتخانه ها (B) ، خانه ها(A) ، صنایع سبک (C)، کارخانه ها(D) و صنایع سنگین (E) در نظر گرفته شدند.
ساختمانهای اداری 220 متر و خانه های با نقشهء دندانه ای 50 متر ارتفاع دارند. بلوکهای

مسکونی شامل مجموعه ای جهت سکنای 2700 نفر است که هر مجموعه ورودی جداگانه دارد.
تراکم محلات مسکونی در حدود 1000 نفر در هکتار است.
این طرح ترافیک را در 3 سطح تقسیم میکند:
1.مترو
2.سطوح مخصوص پیاده ها که در بین پیلونهای ساختمانها و در سطح همکف واقه میشوند.
3.در ارتفاع 5 متری از سطح زمین که جاده های اتومیبل رو و سطوح لازم برای پارکینگها طرح
گردیده اند.
نمودار خیابانها در مرکز بازرگانی نشان میدهد که به علت تمرکز جمعیت اداری، راههای ماشین رو و....
پارکینگها سطوح وسیعی را بخود اختصاص میدهند. بنابراین پارک بزرگی که پیش بینی میشد
ساختمانها را احاطه نماید، خیالی بیش نبود. به همین ترتیب بعلت تراکم جمعیت در محلات
مسکونی نیز قسمت بزرگی از فضای باز به خیابانهای مدارس و سایر بناها اختصاص خواهد یافت.
در سال 1935 لوکوربوزیه همهء پیشنهادات خود را در کتاب خود موسوم به « Laville Radiuse » منتشر کرد. خلاصهء پیشنهادات وی این است که آپارتمانهای مسکونی به ارتفاع تقریبا" 50 متر
ساخته شوند و زیگزاگ مانند در میان مناطق سبز و خرم قرار گیرند. پنجره های شیشه ای بزرگ و
قامت نازک داشته باشند.
محلات مسکونی و مرکز شهر به داد و ستد اختصاص میابد و در آن دفاتر تجاری در آسمانخراشها
قرار میگیرد. در تمامی شهر عبور و مرور وسائل نقلیه از یکدیگر مجزا میگردد.
ساختمانهای پیلوت دار باعث میشود که زمین زیر بنا نیز جزئی از فضای باز شود و چشم انداز
گستردهء پیوسته ای برای ناظر فراهم آورد.
12 درصد مساحت کل محله را ساختمان اختصاص میدهد اما چون بام آپارتمانها نیز گردشگاه، زمین بازی و محلی برای گرفتن حمام آفتاب بوجود میاورد این 12 درصد نیز جزو فضای باز حساب میشود.
در سال 1937 پروژهء « ایلو انسالوبر » با همکاری پیرژانره برای تغییر قسمتی از شرق پاریس
(حومه سن آنتوان ) ارائه شد. این طرح مشتمل بر خیابان بندی مجدد محله بود که جوابگوی ترافیک باشد. اجرای پروژه کاملا" میسر بود زیرا تغییر خیابانها فقط شامل ایم محله بود و ارتفاع
آسمانخراشها چندان زیاد نبود که ساختن آنها غیر ممکن باشد.
طرح « اونیته دابیتاسیون » (52-1947) در این طرح منازل به اندازه های مختلف طرح شدند و مانند
یکی از پروژه های فرانک لوید رایت برای آسمانخراشهای مسکونی اتاقهای هر منزل در دو طبقه
قرار میگیرد که پلکانی از داخل منزل اتاقها را به یکدیگر مرتبط میسازد. این پروژه از پروژهء قبلی
پیچیده تر است. اتاقها در دو جانب ساختمان قرار گرفته و توسط راهرویی به یکدیگر مرتبط میشدند.
لوکوربوزیه در سالهای 53-1952 در نانت فرانسه و در سال 58-1956 در برلین به آپارتمان سازی و
شهرسازی خود ادامه داد.